Informatievaardigheden

Digitale geletterdheid is het geheel van  ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Op deze pagina wordt informatievaardigheden verder toegelicht.

Belang voor het onderwijs

Het belang van het ontwikkelen van informatievaardigheden in het hoger beroepsonderwijs is veelzijdig en heeft zowel op korte als op lange termijn voordelen voor studenten, onderwijsinstellingen en de bredere samenleving:

1. Kritisch Denkvermogen: Het vermogen om informatieproblemen te formuleren en kritisch te evalueren, verbetert het kritisch denkvermogen van studenten. Dit is essentieel voor het nemen van weloverwogen beslissingen in professionele en persoonlijke contexten.

2. Onderzoeksvaardigheden: Het hoger beroepsonderwijs bereidt studenten voor op beroepen waar onderzoek een integraal onderdeel kan vormen. Goede informatievaardigheden zorgen ervoor dat studenten zelfstandig onderzoek kunnen uitvoeren en beoordelen.

3. Levenslang Leren: In een snel veranderende wereld is het vermogen om informatie effectief te vinden en te gebruiken cruciaal voor levenslang leren en continue professionele ontwikkeling.

4. Digitale Geletterdheid: In een tijdperk waarin digitale bronnen alomtegenwoordig zijn, helpt het onderwijs in informatievaardigheden studenten beter navigeren in het digitale landschap en beschermt het hen tegen desinformatie en nepnieuws.

5. Academisch Succes: Sterke informatievaardigheden zijn belangrijk voor academisch succes, omdat ze studenten in staat stellen om hoogwaardige academische werken te produceren, gebaseerd op gedegen onderzoek en bronnen.

6. Professionele Competenties: Werkgevers waarderen werknemers die zelfstandig informatie kunnen verzamelen, evalueren en presenteren. Het zijn kerncompetenties die bijdragen aan de effectiviteit en innovatie in professionele rollen.

7. Burgerschap: Goed geïnformeerde burgers zijn essentieel voor een functionerende democratie. Informatievaardigheden stellen individuen in staat om maatschappelijke vraagstukken te begrijpen en hierover geïnformeerde beslissingen te nemen.

8. Ethiek en Verantwoordelijkheid: Informatievaardigheden bevatten ook het gebruik van informatie op een ethische en wettelijk verantwoorde manier, wat belangrijk is in alle professionele velden.

9. Innovatie en Onderzoek: Informatievaardigheden dragen bij aan het vermogen om bestaande kennis te gebruiken als fundament voor nieuwe ideeën en innovaties, wat cruciaal is voor onderzoek en ontwikkeling in alle sectoren.

Kortom, informatievaardigheden zijn fundamenteel voor de ontwikkeling van studenten tot competente professionals en verantwoordelijke burgers in een informatiesamenleving. Het onderwijs in deze vaardigheden is daarmee een investering in het individuele en collectieve vermogen om te groeien en te gedijen in de 21e eeuw.

Onderwerpen van informatievaardigheden

Bij informatievaardigheden gaat het om het doelgericht en systematisch omgaan met informatie. De systematiek is vastgelegd in zes stappen:

1. Informatieprobleem formuleren: vastleggen van het informatieprobleem en welke informatie en gegevens nodig zijn om de taak uit te kunnen voeren;

2. Zoekstrategieën toepassen: strategieën om informatie te zoeken toepassen, het bepalen van de mogelijke bronnen en het selecteren van de beste bron;

3. Verwerven en selecteren van informatie: het verzamelen van informatie op basis van zoek- en selectiecriteria, het selecteren van informatie op basis van bruikbaarheid en betrouwbaarheid;

4. Verwerken van informatie: het verwerken van informatie in tekst, tabellen, grafieken, daarbij antwoord gevend op het informatieprobleem door conclusies te trekken, een standpunt in te nemen en te onderbouwen en suggesties te doen voor nader onderzoek;

5. Presenteren van informatie: de informatie uit meerdere bronnen wordt georganiseerd en het resultaat van de taak wordt gepresenteerd;

6. Evalueren en beoordelen van informatie: terugkijken op het proces en de uiteindelijke resultaten van het doelgericht en systematisch omgaan met informatie, waarbij het resultaat wordt beoordeeld op betrouwbaarheid, bruikbaarheid en relevantie.​

Uitwerking van de leerdoelen Informatievaardigheden HBO

1. Formuleren van het Informatieprobleem

   • De student kan de informatiebehoefte die voortvloeit uit een gegeven of zelf opgestelde (onderzoeks)vraag helder en precies vaststellen.

2. Toepassen van Zoekstrategieën

   • De student is bekwaam in het identificeren van relevante informatiebronnen voor het oplossen van de gestelde (onderzoeks)vraag.

   • De student kan nagaan of de nodige informatie beschikbaar is en waar deze te vinden is.

   • De student is in staat om een doeltreffende zoekstrategie te ontwerpen en deze indien nodig te herzien.

3. Verwerven en Selecteren van Informatie

   • De student kan de noodzakelijke informatie verzamelen voor het beantwoorden van een vraag of probleem en hieruit een kritische selectie maken.

   • De student kan informatie evalueren op haar bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit.

4. Verwerken van Informatie

   • De student kan verkregen informatie systematisch organiseren zodat het bruikbaar is voor het beoogde doel.

   • De student kan informatie interpreteren, analyseren en samenvoegen.

   • De student kan een onderbouwde conclusie of antwoord formuleren op basis van de geanalyseerde informatie.

5. Presenteren van Informatie

   • De student kan een geschikte vorm van presentatie (schriftelijk of mondeling) kiezen die past bij de informatie en het doel.

   • De student is in staat om op correcte wijze bronnen te vermelden in de presentatie.

6. Evalueren en Beoordelen van Informatie

   • De student kan het uiteindelijke product evalueren op relevantie, bruikbaarheid en betrouwbaarheid.

   • De student kan reflecteren op het informatiezoekproces en dit proces beoordelen om toekomstige zoekopdrachten te verbeteren.

Prestaties en prestatieindicatoren volgens Miller